تفسیر المیزان نوشته علامه طباطبایی رحمت الله علیه :

طرح یک اشکال و پاسخ به آن در ارتباط با مشیت مطلق اهل بهشت : طلق اهل بهشت

این را گفتیم تا روشن گردد که هر چند به حکم آیه مورد بحث اهل بهشت داراى مشیت مطلقند، هر چه بخواهند به ایشان داده مى شود، و لیکن در عین حال نمى خواهند مگر چیزى را که مایه رضا و خوشنودى پروردگارشان باشد.

و با این بیان اشکالى که به طور کلى به آیات ناطقه به اطلاق مشیت شده - مانند آیه مورد بحث - جواب داده مى شود، و آن اشکال این است که ممکن است اهل بهشت معصیت و عمل زشت و کار لغو را دوست بدارند، و یا کارى و چیزى را دوست بدارند که باعث آزار سایرین باشد، و یا بخواهند افراد مخلد در آتش را نجات دهند، و یا بخواهند به مقامات انبیاء و مخلصین از اولیاء و هر کس که ما فوق ایشان است برسند.

و جوابش این شد که چگونه چنین اطلاقى از اینگونه آیات به دست مى آید با اینکه خود خداى تعالى در خطاب به متقین فرموده : (یا ایتها النفس المطمئنة ارجعى الى ربک راضیة مرضیة فادخلى فى عبادى و ادخلى جنتى ).

زیرا به حکم این آیه اهل بهشت به چیزى راضى و علاقمند مى شوند که خدا نیز بدان راضى باشد، آرى، آنان نمى خواهند مگر آنچه را که مایه خوشنودى خداست، پس هیچ وقت اشتهاى معصیت و کار زشت و شنیع، و کار لغو نمى کنند، (لا یسمعون فیها لغوا و لا کذابا) و نیز هرگز از چیزى که مایه ناراحتى دیگران است خوششان نمى آید، و نیز هرگز نمى خواهند که عذاب از اهل جهنم (که خدا عذاب آنان را خواسته ) برداشته شود، و هرگز آرزو نمى کنند که مقام بالاتر از خود را داشته باشند، چون آنچه که خود دارند خدا برایشان پسندیده، و آنان بدان راضیند، و آنچه خدا دوست مى دارد دوست مى دارند.

(کان على ربک وعدامسئولا) - یعنى این وعده اى که به متقین داده شد، وعده اى است بر عهده پروردگارت، و بر حضرتش ‍ عزوجل واجب است که به وعده خود وفا کند، و اگر خدا وفاى به این وعده را بر خود واجب کرده، به خاطر همان قضایى است که گفتیم از روز ازل رانده بود، و در امثال آیه (و ان للمتقین لحسن مآب جنات عدن... هذا ما توعدون لیوم الحساب ) از آن خبر داد.

و اگر وعده خود را باوصف (مسئولا - درخواست شده ) توصیف کرد، به این جهت بود که متقین از پروردگار خود با زبان حال و استعداد، آن را خواسته بودند، و یا با زبان قال و دعاهاى خود از درگاه پروردگارشان مسالت نموده بودند، و یا بدین جهت بود که ملائکه این درخواست را براى متقین کرده اند، همچنان که قرآن کریم درخواست ملائکه را چنین حکایت مى کند: (ربّنا و ادخلهم جنات عدن ) و یا آنکه جهت آن، همه این درخواستها بوده.

مرحوم طبرسى در آیه مورد بحث گفته : جمله (کانت لهم جزاء و مصیرا) حال از ضمیر جنت است، که در جمله (وعد المتقون ) در تقدیر است، و جمله (لهم فیها ما یشاءؤن ) حال از متقون است. و تجزیه اى که وى کرده، از تجزیه سایر مفسرین بهتر است، که گفته اند هر دو جمله استینافى و ابتدایى، و در مقام تعلیل و به منزله جواب از سؤال مقدر است.

🌴 التماس دعای فرج و شفای عزیزانمان 🌴